تحقیق بررسی حمل و نقل ریلی کالاهای خطرناک در ایران و جهان

حمل و نقل کالاهای خطرناک به وسیله راه آهن در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی به بهترین نحو ممکن و با رعایت کلیه اصول ایمنی صورت می‌گیرد. تقریبا همه راه آهن‌ها مدت زمان زیادی است که شاهد کاهش تعداد سوانح می‌باشند که این موضوع به واسطه استفاده از فناوری‌های مربوط به بخش ایمنی می‌باشد. متاسفانه تاکنون در راه‌آهن‌ها دلیل اصلی ایجاد سوانح در خطای انسانی بوده و مواردی از قبیل خرابی‌های مربوط به تجهیزات و تاسیسات راه‌آهن، گذرگاه‌های همسطح، قوس‌های با شعاع کم و ناقص بودن یا فقدان مقررات عمومی حرکت کالاهای خطرناک در رده‌های بعدی قرار دارد. در کشور ما حمل کالاها از محدودیت خاصی برخوردار است. این محدودیت بیشتر بدلیل حذف بسیاری از مواد از لیست حمل و نقل می‌باشد که در زمره مواد خطرناک قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه کشور ما از جمله کشورهای غنی از نظر منابع نفت و گاز و محصولات پتروشیمی می‌باشد و ما ناگزیر به حمل آن‌ها برای مصارف داخلی و خارجی هستیم و با توجه به موقعیت استراتژیکی کشورمان که در مرکز کریدورهای شمال‌-‌جنوب و شرق‌-‌غرب قرار گرفته است و کشورهای نفت خیز همجوار بعضا ناگزیر به ترانزیت نفت و گاز صادراتی خود از طریق ایران می‌باشند، لذا افزایش ایمنی در حمل کالاهای خطرناک و مجهز نمودن ناوگان ریلی به تجهیزات و واگن‌های مناسب با شرایط حمل آن‌ها و آشنایی و به کار بردن کامل مقررات بین‌المللی حمل و نقل کالاهای خطرناک ضروری می‌باشد.
در عمل برای حمل و نقل مواد خطرناک، حمل و نقل ریلی در مقایسه با حمل و نقل جاده‌ای ایمنی بالاتر و ریسک کمتری دارند. از این رو راه‌آهن باید مسئولیت‌های مربوط به حمل و نقل کالای خطرناک را بر عهده بگیرد و فعالانه در حمل و نقل مواد خطرناک شرکت کند. علاوه بر این، بررسی‌های اخیر جریان کالا در ایالات متحده نشان می‌دهد که حمل و نقل مواد خطرناک؛ اغلب شامل خدمات چندوجهی جاده-راه‌آهن، به ویژه برای حمل و نقل با فواصل زیاد است. از طرفی حمل‌ و نقل زمینی (ریلی و جاده‌ای) کالای خطرناک با وجود نقش مؤثری که در توسعه مبادلات تجاری و رفع نیازهای صنعتی دارد، دارای خطری بالقوه برای جان و مال انسان‌ها و سلامت محیط‌زیست است. از این رو در مقررات ملّی و بین‌المللی به‌منظور پیشگیری از وقوع حادثه و به حداقل رساندن تأثیرات آن، الزامات ویژه‌ای برای اشخاص دخیل در حمل این نوع کالا پیش‌بینی‌شده است. الزامات مزبور اعم از تصریح یا عدم تصریح بدان در قرارداد، جزء مقررات امری است که بر قرارداد بار می‌شود و از آثار آن به شمار می‌آید. حمل‌کنندۀ کالای خطرناک یکی از طرفین قرارداد حمل است که نقش مهمی در کنترل مخاطرات ناشی از حمل این نوع کالا در طول مسیر حمل دارد. نتایج پژوهش‌ها حاکی از آن است که حمل‌کنندة آگاه به ماهیت خطرناک کالا، ملزم به رعایت حداکثر مراقبتاز ایمنی فرایند حمل به‌منظور پیشگیری از خسارت و حفظ نفع عمومی است. وی مکلف است در انتخاب کارکنان مجرب و آموزش‌دیده، بارگیری، بارچینی و تخلیۀ مناسب کالا، استفاده از وسیلۀ نقلیه مجهز و متناسب با ماهیت کالا و بازرسی شرایط ظاهری محموله نیز مراقبت حداکثری داشته باشد. البته در برخی مقررات حداکثر مراقبت برای استفاده از وسیلة نقلیة سالم و مناسب کافی نبوده بلکه حمل‌کننده تنها با اثبات علت خارجی و غیرقابل ‌اجتناب از مسئولیت معاف می‌شود.